 |
| de Spuihaven in Dordrecht Joost van de Weg - foto/detail |
De schilders werden gelokt door de schilderachtige reputatie van de stad en wilden Dordrecht met eigen ogen zien en haar ter plaatse vereeuwigen.
Er is een periode geweest dat Dordrecht meer schilders uit binnen en buitenland trok dan Amsterdam en Rotterdam samen. Vanwege deze verhalen heb ik er altijd van gedroomd eens door die stad en haar omgeving te mogen dwalen. Om met eigen ogen het Dordrecht van toen, dat hen zo aantrok, te zien, en zelf net als zij er mijn schildermotieven te kiezen.
Als alternatief ben ik aanvankelijk, als een schilder op zoek naar een mooi motief, door de foto's van de Dordtse fotograaf Joost van de Weg (1874-1957) gaan dwalen.
Ik zocht als het ware naar foto's en onderwerpen binnen de foto's. Motieven en schilderachtige situaties die tijdgenoten en schilders uit van de Weg's tijd ook gekozen zouden hebben.
Naar wat ik bijvoorbeeld van de schilder A.P. Schotel (1890-1956) weet is dat hij als plaatsgenoot vaak koos voor de dezelfde situaties en dezelfde onderwerpen.
 |
| serie 3. Uitg. J. van de Weg. Dordrecht No. 901. Foto Schotel Dit moet wel een foto door A.P. Schotel zijn, dit is een vaker door hem geschilderd onderwerp, deze foto was in de catalogus van Joost van de Weg opgenomen |
De schrijfster van het nog, (bij de komende tentoonstellingen in de nabije toekomst o.a. in het Dordrechts Museum), te verschijnen boek over A.P. Schotel kwam zelfs na het publiceren van dit artikel en de hierin opgenomen foto-uitsnedes tot de voor de hand liggende vraag of die twee elkaar misschien gekend zouden hebben? Het antwoord op die vraag is zonder verder onderzoek wat moeilijk met honderd procent ja te beantwoorden, maar het ligt m.i. wel voor de hand dat dat het geval moet zijn geweest. Kijk maar naar de informatie bij de rechterfoto.
Naar ik van Carole Denninger begrepen heb was Schotel zelf ook een een verwoed fotograaf en filmer. Ik hoop dat daar in de toekomst ook nog iets van naar buiten zal komen.Wat mijn eigen beweeg redenen betreft zocht ik het met dit door mij gekozen instrument aanvankelijk nog elders. Maar ik kwam van het één in het ander terecht. Vanuit mijn eerste ontdekkingen kreeg ik vanzelf de behoefte bij de foto's van Joost van de Weg's te gaan kijken. Het bleek een probaat middel om mijn aandacht van wat andere zaken af te leiden. Het idee ontstond omdat ik aanvankelijk eigenlijk niets beters wist te bedenken, maar dit bleek te werken.
Dus ik dook opeens op een creatieve en speurende manier in mijn archieven en in het verleden van deze, door veel schilders vereeuwigde en bezongen, stad. Mijn geboortestad Dordrecht.
 |
| Joost van de Weg - foto/detail wherry in de Voorstraatshaven in Dordrecht dit is ter hoogte van de aan de Voorstraatshaven gelegen tuin van, voorheen, de familie Buytink. (de Buytink's van de bekende Dordtse meubelzaak) Joost van de Weg woonde er tegenover - aan de an- dere kant van de haven - in een huis dat langzaam in de haven dreigde weg te zakken - iets dat later ook werkelijk is gebeurd. Denkt u voor de sfeertekening maar aan het gedicht Wijnhaven van Jan Eijkelboom uit de bundel: Wat blijft komt nooit terug |
Al vanaf mijn vroegste schilderjaren heb ik iets extra's met het fotowerk van Joost van de Weg.
Zijn foto's leerde ik kennen via een stapeltje originele afdrukken dat mijn eerste en enige werkgever Adri Bakker, van de gelijknamige lijstenmakerij en kunsthandel aan de Spuiweg, in zijn bezit had.
Eén van mijn eerste schilderijtjes, een stukje Spuihaven, was naar één van die foto's van Joost van de Weg geschilderd - dat was nog voor Daan Mühlhaus me bij hem uitnodigde.
Toen ik een aantal jaren geleden nog eens naar die foto's vroeg kon Ad Bakker, de zoon van Adri Bakker, de foto's aanvankelijk niet vinden, maar toen ze later alsnog tevoorschijn kwamen luidde dit het begin van een soort herontdekking in.
Het resulteerde uiteindelijk in een tentoonstelling die Bakker in 2009 hield
Joost van de Weg - Dordrecht in tegenlicht 1874-1957
 |
Het Dordrecht van Tollens uitgevers Boekhandel De Bengel Stadsarchief Dordrecht eerste druk verscheen in 2000 |
Nu, meer dan een halve eeuw later, nu het stof van de eeuwige richtingen strijd tussen generaties is opgetrokken, krijgen deze fotografen weer veel meer aandacht en erkenning, en de basis voor eenzelfde lot voor Joost van de Weg is inmiddels gelegd. Maar het vraagt nog wel om een vervolg - een vervolg middels een mooie publicatie - net zoals boekhandel en uitgeverij De Bengel dat op fraaie wijze met het werk van H.J. Tollens heeft gedaan. Van die kant was er aanvankelijk belangstelling, maar mij is niet bekend of dit nog concrete vormen aan zal nemen.
Er zijn in ieder geval wel mindere goden in boekvorm verschenen.
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede de Nieuwe Haven in Dordrecht in de winter, een uitsnede uit één van de door Daan Mühlhaus geleende foto's |
Zo is het interessant dat Daan Mühlhaus ook foto's van het 'stapeltje' van Adri Bakker heeft geleend.
Dat leverde o.a. enkele winters van de Nieuwe Haven op. Interessant detail - Mühlhaus mocht de foto's lenen, maar Adri Bakker plakte nog wel even snel de etiketten van zijn zaak op de achterkant van de foto's. Zo kon er geen misverstand over bestaan wiens eigendom de foto's waren, en zo konden wij zoveel jaren later zien welke er toen bij Mühlhaus op het atelier zijn geweest.
Joost van de Weg gaf zelf, in de rol van uitgever, ook foto's/briefkaarten van zichzelf en anderen uit, een activiteit die later nog door zijn zuster is overgenomen en voortgezet.
 |
| Joost van de Weg - foto/detail aan een vlot van de Koninklijke Dordrechtsche Roei & Zeilvereeniging in de Nieuwe Haven te Dordrecht er bestaat een leuke A.P. Schotel met het botenhuis en vergelijkbare boten verkocht bij kunsthandel Simonis en Buunk http://www.simonis-buunk.nl/ |
 |
| Joost van de Weg - foto/detail roeiboot in de Voorstraatshaven in Dordrecht |
 |
| Steef Wijnhoven (1898-1969) detail uit een houtsnede |
Dankzij de foto's van Joost van de Weg kun je met de ogen van nu als het ware het Dordrecht van toen meebeleven. Door zelf details uit de foto's naar voren te halen en die te isoleren op zoek naar interessante situaties kijk ik ook in die wereld rond.
 |
| Willem Witsen en Dordrecht door J.F. Heijbroek uitgeverij THOTH Bussum 2003 |
Een kunstenaar die, als ik zo rond dwaal door de foto's van Joost van de Weg, steeds sterk bij me naar boven komt is de Amsterdamse schilder Willem Witsen (1860 - 1923). Willem Witsen maakte een serie befaamde etsen, aquarellen en schilderijen van Dordrecht, vooral van de Voorstraatshaven. maar ook het zicht vanaf de Grote Kerk, de Nieuwe Haven en het Drierivierenpunt.
Witsen kwam daarvoor in 1898 naar Dordrecht in de bedoeling een twaalftal etsen van Dordrecht, bestemd voor kunsthandel E.J. van Wisselingh & Co uit Amsterdam, te maken. Vanuit een tot varend atelier omgetoverde roeiboot maakte hij veel schetsen in krijt. Die dienden als voorstudie voor de latere uitgewerkte werken. Het is mij niet bekend of hij toen ook foto's gebruikte. Witsen was namelijk ook, net als zijn vriend en collega G.H. Breitner, een verwoed fotograaf.
(Zie ook de collectie van het Dordrechts Museum.)
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede Visvlot in de Nieuwe Haven in Dordrecht het visvlot met de Nieuwe Haven is vaak door A.P. Schotel geschilderd de Lange IJzeren Brug staat o.a. op een prachtige ets door Willem Witsen |
Joost van de Weg had een opvallende voorkeur voor een bepaalt licht - liefst niet te hard en bij voorkeur (m.i.) bij tegenlicht. Ik heb zelf eens een serie foto's rond de Nieuwe Haven gemaakt - bij een vergelijkbaar licht - en ik moet steeds aan de sfeer van Joost van de Weg denken. Ik heb er alleen te weinig mee gedaan omdat ik toen met mijn hoofd in de Provence zat, maar nu lijkt het erop dat het toch een kans zal krijgen. Dit soort afleiding wat tevens onderzoek is maakt de kans daarop in ieder geval een heel stuk groter.
Het voert te ver om alles dat ik gevonden heb in dit blog af te beelden, dit is maar een doorsnede van de vele details en situaties die ik gevonden heb, maar als recept om weer met mooie dingen bezig te zijn is het een goed alternatief voor andere, meer gewenste, vormen van wisselwerking. Er is niet veel voorstellingsvermogen voor nodig om je in het Dordrecht van de twintiger en dertiger jaren te wanen.
Als schilder in die tijd hoefde je niet ver te zoeken en op deze manier geeft het u en mij ook een korte blik in het verleden. Het zette mij in ieder geval op een spoor dat ik misschien wel te lang uit het oog ben verloren. Het bevestigt wat al voorzichtig in mij sluimerde, maar waar ik tot nu geen gehoor aan gaf.
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede schepen in een Dordtse haven |
Als schilder in die tijd hoefde je niet ver te zoeken en op deze manier geeft het u en mij ook een korte blik in het verleden. Het zette mij in ieder geval op een spoor dat ik misschien wel te lang uit het oog ben verloren. Het bevestigt wat al voorzichtig in mij sluimerde, maar waar ik tot nu geen gehoor aan gaf.
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede de Wijnhaven in Dordrecht rechts van de schepen stond Pennock's Hotel waar vele schilders uit binnen en buitenland logies en verblijf vonden, Daan Mühlhaus kon er jaren na dato nog woest om worden dat men deze panden aan de slopershamer heeft prijs gegeven |
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede stoomsleepboten in de Wolwevershaven in Dordrecht |
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede de Voorstraatshaven in Dordrecht vanaf de Wijnbrug richting de Nieuwbrug |
 |
| Joost van de Weg foto/uitsnede winter in de Spuihaven in Dordrecht naar dit motief en deze foto heeft Daan Mühlhaus ook een schilderij gemaakt dat bij Adri Bakker is verkocht |
 |
| Joost van de Weg - foto/uitsnede de Voorstraatshaven in Dordrecht Willem Witsen huurde een bootje, paste het aan als varend atelier en vereeuwigde van daar uit dezelfde Dordtse gevels die Joost van de Weg later ook fotografeerde Lees in dit verband ook het blog uit oktober 2010 - Daan Mühlhaus en A.P. Schotel op: www.daanmuhlhaus1907-1981nl@blogspot.com voor inlichtingen en uitwisseling Peter van Loon telefoon 078 6145913 |
Heel mooi Peter en ook prachtig geschreven.
BeantwoordenVerwijderen